Το μπλε χρώμα των εξαιρετικής ποιότητας ζαφειριών είναι το πρότυπο με το οποίο συγκρίνονται όλοι οι άλλοι μπλε πολύτιμοι λίθοι. Ένα χρώμα τόσο έντονο, τόσο βαθύ και γεμάτο που ο χρόνος μοιάζει να σταματά όταν βυθίζεις τα μάτια σου σε αυτό. Μεγαλοπρεπές, ιερό, αρχαίο, ισχυρό, οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν τα ζαφείρια ανά τις χιλιετίες ήταν πάντα ισχυροί. Και υπάρχει λόγος γι’ αυτό. Τα ζαφείρια δημιουργούνται σε ορεινές περιοχές και ο σχηματισμός τους απαιτεί ισχυρούς γήινους μετασχηματισμούς. Γεννιούνται μέσα στις καρδιές των ψηλών βράχων- ωστόσο κρατούν μέσα τους τα μυστικά του ωκεανού και την απεραντοσύνη του σύμπαντος και μιλούν κατευθείαν στην ψυχή όσων έχουν την ευαισθησία να ακούσουν.
Ήταν το 1881 όταν μια θεϊκή κατολίσθηση αποκάλυψε ένα από τα μεγαλύτερα ευρήματα του κόσμου. Ανεβαίνοντας σε μεγάλο ύψος, τα περίφημα μπλε ζαφείρια του Κασμίρ ήταν στον θρόνο τους και περίμεναν. Στην “περιοχή πέρα από το χιόνι” και σε υψόμετρο άνω των 4.500 μέτρων, η γη αποκάλυψε την πηγή ίσως των πιο όμορφων κρυστάλλων ζαφειριού που έχουν βρεθεί ποτέ. Καθώς περνούσαν τα χρόνια και ανακαλύπτονταν διάφορες άλλες πηγές ζαφειριών, αυτή η αρχική πηγή από το Κασμίρ διατήρησε και ενίσχυσε την πρώτη της θέση στην υψηλότερη ποιοτική κατάταξη. Αυτά τα ζαφείρια είχαν έναν τόσο ιδιαίτερο χαρακτήρα που δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού μέχρι σήμερα. Και όπως κάθε ιδιαίτερο πράγμα σε αυτόν τον κόσμο, αυτοί οι κρύσταλλοι εξορύσσονταν μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν εξαντληθεί η πηγή. Σήμερα τα ορυχεία του Κασμίρ μπορεί να δίνουν ακόμη σποραδικά κάποια ζαφείρια, αλλά τα νεότερα ευρήματα δεν θυμίζουν ούτε τη σκιά των θρυλικών πρώτων.
Η Μιανμάρ είναι μια άλλη πολύ γνωστή περιοχή για τα ζαφείρια της. Τα πανέμορφα μπλε προέρχονται από τα ορυχεία της Βιρμανίας- έντονο χρώμα, συχνά σκούροι αλλά διαφανείς πολύτιμοι λίθοι, χωρίς τα εγκλείσματα που διασκορπίζουν το φως και δημιουργούν τη χαρακτηριστική περιζήτητη “υπνωτική ομορφιά” του υλικού του Κασμίρ. Οι υπέροχοι κρύσταλλοι ζαφειριών της Βιρμανίας συχνά αναφέρονται στην αγορά ως “βασιλικό μπλε”. Ένα καλό παράδειγμα του υψηλής ποιότητας υλικού από τη Βιρμανία είναι το ζαφείρι “Rockefeller” 62 καρατίων σε δαχτυλίδι που πωλήθηκε σε δημοπρασία για πάνω από 3 εκατομμύρια δολάρια το 2001.
Τα περίφημα ζαφείρια “Κεϋλάνης”, που βρίσκονται στα ορυχεία της Σρι Λάνκα, είναι επίσης σημαντικά. Πρόκειται για μια αξιόπιστη πηγή που προμηθεύει συνεχώς τον κόσμο με μπλε ζαφείρια ανά τους αιώνες. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ζωηρή λάμψη και ο συχνά ανοιχτός τόνος τους. Επίσης, πολλοί από τους μεγαλύτερους κρυστάλλους ζαφειριού στον κόσμο προέρχονται από αυτό το πλούσιο και εξωτικό νησί. Άλλες πηγές μπλε ζαφειριού είναι η Αυστραλία, η Μοντάνα των ΗΠΑ, η Μαδαγασκάρη, η Ταϊλάνδη, μεταξύ άλλων.
Το μπλε ζαφείρι είναι μια ποικιλία του είδους Κορούνδιο, μαζί με το ρουμπίνι και τα fancy χρωματιστά ζαφείρια. Είναι ένας πολύ ανθεκτικός και σκληρός πολύτιμος λίθος κατάλληλος για καθημερινή χρήση σε όλα τα είδη κοσμημάτων. Το μπλε χρώμα του κυμαίνεται από πολύ ανοιχτούς έως πολύ σκούρους τόνους, με τα μεσαία έως μεσαία-σκούρα και ζωηρά μπλε να είναι τα πιο πολύτιμα. Το καθαρό μπλε του μπορεί να εμπλουτιστεί ελαφρώς με μια βιολετί απόχρωση που προσθέτει στην ομορφιά του, ή μπορεί να αλλοιωθεί κάπως από μια πρασινωπή δευτερεύουσα απόχρωση που θα μείωνε την ελκυστικότητά του στην αγορά. Τα πιο ακριβοπληρωμένα ζαφείρια στις σημερινές αγορές παρουσιάζουν μια ιώδη-μπλε έως καθαρή μπλε απόχρωση σε μεσαίους έως μεσαίους σκούρους τόνους και έχουν μια λεία “βελούδινη” όψη.
Τα μπλε ζαφείρια εκτιμήθηκαν πολύ από όλους τους αρχαίους πολιτισμούς και πολλές θρησκείες τα αφιέρωσαν στους θεούς τους. Οι αρχαίοι Έλληνες αφιέρωναν τα ζαφείρια στον Δία, τον κυριότερο θεό του ελληνικού πανθέου. Ισχυρό σύμβολο της θεϊκής εύνοιας, της ευγένειας και της αλήθειας, το μπλε ζαφείρι ήταν συχνά η επιλογή σημαντικών βασιλιάδων και ιερέων. Λέγεται ότι οι Δέκα Εντολές που δόθηκαν στον Μωυσή ήταν χαραγμένες σε πλάκες από ζαφείρι.
Η πλειονότητα των μπλε ζαφειριών που βρίσκονται στα ορυχεία σε όλο τον κόσμο είναι είτε πολύ σκούρα είτε πολύ ανοιχτόχρωμα, ενώ πολλά από αυτά έχουν πολλά έγκλειστα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν σχεδόν αδιαφανή. Οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει διάφορες τεχνικές προκειμένου να βελτιώσουν την εμφάνισή τους και να κάνουν τους πολύτιμους λίθους πιο εμπορεύσιμους. Σχεδόν όλα τα μπλε ζαφείρια που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά έχουν υποστεί κάποιου είδους θερμική επεξεργασία προκειμένου να φωτιστεί ο σκούρος τόνος ή να αποκτήσουν μια πιο έντονη απόχρωση. Συχνά τα ζαφείρια είναι επίσης τεχνητά διάχυτα με χημικά στοιχεία. Αυτό δημιουργεί ένα επιφανειακό στρώμα ισχυρού μπλε χρώματος σε έναν πολύτιμο λίθο που διαφορετικά θα ήταν χλωμός και θα είχε ελάχιστο ή καθόλου ενδιαφέρον για την αγορά. Η ελεγχόμενη θέρμανση μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα να γίνει πιο διαυγές το θολό ζαφείρι με την ελεγχόμενη θραύση των εγκλεισμάτων, ή μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανάπτυξη του φαινομένου του αστερισμού.
Στο παρελθόν, το δώρο ενός ζαφειριού σε κάποιον αποτελούσε υπόσχεση πίστης, εμπιστοσύνης και αγνότητας. Σήμερα, τα ζαφείρια είναι από τους πιο δημοφιλείς πολύτιμους λίθους παντού στον κόσμο. Χρησιμοποιούνται για να στεφανώσουν σημαντικές στιγμές της ζωής μας, ως προστατευτικά φυλαχτά, ως σύμβολα, είναι ιδιαίτεροι πολύτιμοι λίθοι, ικανοί να παράγουν ισχυρά συναισθήματα που ο καθένας μπορεί να μεταφράσει με βάση τις προσωπικές του πεποιθήσεις. Είτε επιλέξετε εσείς ένα ζαφείρι είτε αυτό σας επιλέξει, το “πιο αληθινό μπλε” δεν θα σας απογοητεύσει ποτέ.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Jewelry Historian Magazine – τεύχος 13
